Nu we morgen terugvliegen naar Lima, heb ik nog even tijd om wat overflow te beschrijven. Jullie hebben je bijvoorbeeld heel on-Nederlands gedragen door me nog niet aan de kop te zeuren over Het Weer. Of over Voetbal. En ik wil er toch graag over schrijven.
Het Weer
Het is hier nu zomer. Maar met de seizoenen is het jaar niet zo simpel in vieren te verdelen als in Nederland. De zomer betekent hier ook: regen. Gelukkig hebben we de eerste twee weken geen druppel gevoeld. Daarna af en toe een dag met een korte (stort)bui. Soms hagel en in het hoger gelegen El Alto zelfs sneeuw. Maar eigenlijk was het vooral heel erg lekker weer. Met veel zon. En veel verbranden. Sandalen had ik wel thuis kunnen laten, maar blote armen was prima te doen. In de hogere plekken koelde het 's nachts wel af. En in Uyuni vroor het zelfs een nacht vijf graden. Wat we misschien ook eens in Nederland moeten proberen: als het bewolkt is, moeten de mensen die geboren zijn in de onbewolkte maanden de wolken wegblazen. Sjoerd kon dus flink aan de slag af en toe.
Sport
Voetbal eerst maar dan. Tom zegt dat ze er geen zak van kunnen hier. Ze doen nooit mee aan de Zuid-Amerika cup. En on top of that heeft de FIFA ook nog eens besloten dat er geen officiele wedstrijden meer in La Paz mogen worden gespeeld. Te hoog. Te moeilijk voor de laaglanders die hier dan zouden moeten spelen. Maar eigenlijk zie je hier geen kip sporten. Wel duiken in de meest kleine bergdorpjes basketbalveldjes op. Gezien de lengte van de Bolivianen doet het vermoeden dat een Amerikaans project ze als liefdadigheid heeft geschonken.
Dieren
Zwerfhonden zie je overal. Katten bijna niet. Verder hebben de varkens een hemels leven van rollen in de modder, wroeten in de grond. Natuurlijk zijn er o-ver-al lama's. En alpaca's; een grappig lama-achtig beestje met fijnere wol. Een lamafoetus wordt vaak geofferd aan de Pachamama. Ik heb ze ook al gedroogd op de heksenmarkt gezien. Ook moet onder elk nieuw huis een gedroogde reuzenkikker worden begraven. Dat ik de machtige condor niet gezien heb, is een goede reden om nog eens terug te keren.
Eten
Tsjonge wat hebben we hier lekker gegeten. Het land is zo rijk aan fruit en groenten. De markten puilen uit van de lekkerste mango's, sinaasappels, limoenen en avocado's. Van avocado's hebben we een redelijke verslaving opgebouwd. Lekker op een hard broodje, met tomaat en beetje zout. Mjam! Nog een goede Bolivaanse uitvinding is de saltena. Je eet het warme deegpakketje als ontbijt. Als vulling kies je uit (zoals Tom het zegt) kip, vlees of kaas. Naast al dat rijke voedsel biedt men als contrast de meest zoete en afschuwelijke frisdranken aan. Goed gezette koffie (de bonen zijn namelijk heerlijk) is hard zoeken. Het bier is ok. De wijnen uit Argentinie prima.
Kinderen
Buggy's kennen ze hier niet. Alle kinderen gaan in een geweven lap op de rug van hun moeder. Het zijn prachtige kindjes met rode wangen en donkerbruine ogen. Moeilijk om in sommige steden ook veel zwerfkindjes te zien. Als ze geluk hebben op schoenen van autobanden, maar meestal op blote voeten. Acht kinderen krijgen is vrij normaal. Als een vrouw het genoeg vindt kan ze een jaar lang tien passievrichtzaadjes eten, daarna is ze onvruchtbaar.
Politiek
Het is roerig in Bolivia. Evo is sinds twee jaar de eerste president die uit de inheemse bevolking komt. Maar de machtige oliegarchen uit het oosten van het land verweren zich (met hulp van Amerika?). Het is natuurlijk ook niet handig dat Evo zonder de aanwezigheid van oppositie in een vergadering van 17 uur allerlei artikelen uit de nieuwe grondwet erdoor heeft gejast. Nu heeft Santa Cruz aangekondigd dat het autonoom wil worden. Daar zijn een heel stel legereenheden op af gestuurd. Voor de rest merk je er hier niks van eigenlijk. Maar het is een land waarin eenheid nog ver te zoeken is. En misschien is een botsing wel noodzakelijk.
Cultuurshock?
Nee totaal niet. Ik denk dat het schokkender zal zijn om straks weer terug te komen in Nederland met al zijn regeltjes en stressmensen. Ik voel me hier eigenlijk op elk moment op m'n gemak. Het was ook een verademing om na Peru Bolivia binnen te komen. De mensen zijn kalmer.
