Het is vrijdagavond en tijd om weer eens als “showpony’s” op te draven. Ditmaal voor US AID, US Assistence for International Development. (http://www.usaid.gov/). Hiervoor moeten we de zogenoemde Green Zone in. Een afgesloten en beveiligde woonwijk ergens in Erbil waar alleen Amerikanen en Europeanen wonen. Een vreemde gewaarwording om na twee weken Koerdisch en Arabisch plotseling alleen maar Engels te horen. Na wat te hebben rondgevraagd worden we in de goede richting gewezen en komen we aan bij de plaatselijke ‘hangout’. We stappen een ruimte binnen die lijkt op een sobere versie van de FC Urker dorpskantine. Een blauwige gloed, groezelige tegels en her en der wat setjes tuinmeubelen om aan te zitten. Er hangt een dartbord en de geluidsinstallatie draait bovengemiddeld veel Shania Twain. Hier ontmoeten we Mario, een kolossale en supervriendelijke Amerikaan. Aan hem heeft de workshop een groot deel van het budget te danken en hij stelt ons belangstellend een rits vragen. Na een poosje komt Jack, een wat oudere man, bij ons zitten. Hij vertelt over zijn avonturen in Kazakstan, Bahrein, over het eten in de kantine en hoe het voelt om maanden opgesloten te zitten in een land zonder eigenlijk echt iets van dat land te kunnen zien. Als mensen van de organisatie namelijk ook maar een meter buiten deze Green Zone zetten zonder uitgebreide beveiliging, die 96 uur van te voren aangevraagd moet worden, worden ze op staande voet ontslagen.
Een kleine, gedrongen vrouw met de meest verschrikkelijke stem ooit komt ook bij ons zitten. Ze kijkt wat wazig uit haar ogen en na een poosje knauwt ze: “Don’t I know you? Are you Bill?” Ze blijken elkaar inderdaad te kennen. We verorberen pizza en patat en raken in gesprek met Jack. Hij blijkt niet erg hoopvol wat betreft de situatie in Irak, en ook niet voor die in Koerdistan. “It’s over” zegt hij resoluut. "They are building a giant runway at the airport. For when the space shuttle ever has to land here. Yeah right! It's preparation for pulling out all troops, believe me." Hooguit een jaar, of twee, maar Amerika vertrekt hier. De laatste dagen stonden op cnn.com al regelmatig berichten over weer een senator die zich openlijk tegen de aanwezigheid in Irak had uitgesproken. Steeds sterker groeit bij ons alledrie het gevoel dat we iets moeten doen. De wat oudere generatie, onder wie Jano, lijkt hun dromen inmiddels aan het kwijtraken. De gedachte aan een Koerdistan waar ze vrij konden leven gaf ze hoop, maar de mentaliteit en corruptie in machthebbende kringen heeft die bijna tot een nulpunt gereduceerd. Jano gaat zelfs weer verhuizen naar Amerika, binnen enkele maanden. Als je hem in zijn ogen kijkt zie je dat hij van binnen geknakt is. Maar de gesprekken met de jongere generatie laten een ander beeld zien. De studenten die we de afgelopen twee weken hebben gesproken zijn zich ook bewust van de corruptie, van de problemen, maar daar fonkelt nog wel hoop. In hun films snijden ze de issues, zij het soms diep onder de oppervlakte, aan. Ze geloven in de opbouw, in de maatschappij die zich hier in sneltreinvaart weer uit de grond aan het stampen is. Een maatschappij die sterk steunt op een aantal zaken, waarvan een veilige buffer van Amerikaanse of buitenlandse troepen één van de belangrijkste is. Als die zou verdwijnen en het gebied weer open zou liggen voor een eventuele invasie van Turkije en Iran, er weer een situatie zou ontstaan van constante destabiliserende conflicten, dan is het inderdaad allemaal voor niks geweest. Dan is de volgende generatie ook meteen geknakt en is het maar de vraag of er ooit nog een normaal functionerende maatschappij kan ontstaan. En dan is het dus maar de vraag wat dat voor gevolgen heeft voor de rest van de wereld. We besluiten om in de komende week een plan/strategie te bedenken om in ieder geval onze bijdrage te leveren voor een hoopvolle toekomst.
Eenmaal weer buiten begint Bill te lachen. Hij legt uit dat hij de knauwende vrouw vorig jaar was tegengekomen tijdens het maken van zijn documentaire over Koerdistan. Ze wilde een Sufi (http://www.kurdistanica.com/english/religion/sufism/sufism.html) worden en was net als Bill en zijn crew naar een speciale dag gekomen waar Sufi’s verschillende rituelen lieten zien. Hij vertelt tot in detail hoe de mannen zichzelf staken met spiesen en glas aten, terwijl de vrouw stilletjes in een hoek zat te mijmeren. “She’s a total nut job”, concludeert hij droog.
Terwijl we door de donkere straten weer naar de uitgang van de Green Zone wandelen is er een mechanisch klikgeluid hoorbaar. Als enige heb ik niet door wat voor geluid het is, maar doordat ik uit mijn ooghoeken Bill, Beri en Jano hun pas zie inhouden besef ik me dat het een geweer moet zijn. In het vage schijnsel van de maan zien we twee figuren staan. Even flitsen bizarre beelden door onze hoofden. Twee weken volkomen veilig doorbrengen en dan worden neergeschoten in de beveiligde Green Zone. Gelukkig blijken het twee ‘good guys’ die alleen even wilde checken hoe we zouden reageren op het geluid.
