Grga Pitic: "I think this is the beginning of a beautiful friendship." Nambawan!

Leven en werk
Eppie Dam werd op 5 maart 1953 geboren in Kollumerpomp, in een agrarisch milieu. Hij deed een opleiding tot onderwijzer en werkte op Urk en sinds 1991 in Balk, de plaats waar hij nu ook woont. Eppie Dam is een productief en veelzijdig schrijver; hij schrijft gedichten, verhalen, kinderboeken, columns en litereaire kritieken. Verder is hij enkele jaren redacteur geweest van het literair tijdschrift Trotwaer. In kerkelijke kringen heeft hij naam gemaakt als schrijver van eigentijdse teksten van liederen en liturgieën die passen in verschillende periodes van het kerkelijk jaar. Hij schreef de liederen samen met Hindrik van der Meer die de melodieën componeerde.
Dam publiceert in het Fries, het Nederlands en in het dialect van zijn geboortedorp, het Pompsters.

Dichter
Eppie Dam debuteerde in 1978 in twee genres, met de dichtbundel Mei de jierren en met de verhalenbundel Strie oerdwers. Daarna duurde het vijf jaar voordat er weer een gedichtenbundel uitkwam, Tusken juster en jûn (1983). In de periode 1983 - 1986 publiceerde hij elk jaar een bundel. Goddeleaze tiid verscheen in 1984 en de sonnettenbundel Fjouwer fertikaal yn 1985. De meeste verzen uit Fjouwer fertikaal waren tussen 1980 en 1985 al in Trotwaer verschenen. Samen met Margryt Poortstra gaf hij in 1985 Boulân uit. De titel slaat op de Noordoost- en de Flevopolder, waar beide dichters toen woonden. In 1986 volgden De kaai ûnder de klok, een bundel waarin de dichter worstelt met zijn dichterschap, en Te lange lêsten. Daarin schreef hij gedichten bij 14 afbeeldingen van schilderijen van Henk Pietersma. De gedichten kunnen ook zelfstandig kunnen worden gelezen, maar in combinatie met de afbeeldingen krijgen ze een extra dimensie. Verder publiceerde Dam een bundel met verzen in het Pompsters, het dialect van zijn geboorteplaats dat verwantschap heeft met het Gronings. De bijna twintig verzen in De sachte tufkes fan dyn Lister (1993) zijn opgedragen aan de overleden vader van de dichter. De bundel Leaf en nuddels (1998) bevat speelse verzen, de 'lief '-verzen, en gedichten met een scherpere ondertoon, de 'naald'-verzen. In 2004 kwam zijn twaalfde dichtbundel Neigeraden it noarden uit. Daarin gaat hij terug naar zijn geboortestreek in het noorden van Fryslân waar hij opgroeide en waar zijn wortels liggen, terug naar de eenkennige en eenkleurige wereld van toen. In Neigeraden it noarden probeert de dichter aan de hand van een zwart-wit foto uit zijn verleden, dat verleden in te kleuren met het dynamischer oog van tegenwoordig. Dat doet hij ook bij het werk van de schilders van De Ploeg, de kunstrichting die in de jaren twintig probeerde om de weerbarstige glans, die het kleiland langs de zee in zich heeft, te verbeelden.

Prozaschrijver
Dam schreef drie verhalenbundels: Strie oerdwers en soartgelike ferhalen (1978), De ûnderste stien (1982) en It burd fan Fidel Castro (1995). Voor de Stichting It Fryske Boek schreef hij in 1989 het boekenweekgeschenk, de novelle De tomaat. Dat was het eerste boek sinds jaren dat speciaal geschreven was als een boekenweekgeschenk in het kader van de Friese boekenweek. In It burd fan Fidel Castro wordt het thema van een literaire werkelijkheid tegenover de gewone werkelijkheid neergezet. Werkelijkheid en fictie gaan in elkaar over. In het titelverhaal schrijft hij: 'Je kunt op papier dingen boven water halen waar je in het dagelijks leven wel eens gedachten over had, maar waar je dan bang voor bent omdat je de gevolgen ervan niet kunt overzien. Of juist wel, maar dan kun je er misschien niet voor instaan. Niemand is volledig baas over zijn eigen leven, een schrijver is dat wel over dat van zijn personage.’ Eppie Dam won twee keer een Rely Jorritsma-priis met een verhaal: in 1973 mei 'In apel fan ljocht' en in 1975 mei 'Bijke'.

Kinderboeken
Dams eerste Friese kinderboek Spinaazje mei spikers en oare ferhalen kwam uit in 1986. Het boek Achlum Nobusco en de meunsternimmers schreef hij in 1992 als actieboek voor Friese kinderen in de jaarlijkse verkoopactie van de stichting It Fryske Boek. Voor het boek Dingeman krijt wjukken kreeg hij in 2001 de Simke Kloosterman-prijs. Het was voor de schrijver een uitdaging om een kinderboek te schrijven dat ook interessant is voor de oudere lezers, een boek dat op meerdere niveaus gelezen kan worden. Op Dingeman krijt wjukken kreeg hij dan ook evenveel reacties van volwassenen als van jonge lezers. Ook in zijn kinderboeken speelt Dam met verschillende werkelijkheden. Dat komt vooral tot uiting in het boek Wouter en de 24-trui, waarin de jonge Wouter magische krachten krijgt als hij zijn trui mei het nummer 24 aanheeft.
In een vraaggesprek met het blad Impuls uit 1989 zegt Dam, dat hij niet houdt van moraliserende boeken, maar met name in zijn kinderboeken wel bepaalde waarden doorgeven wil. Hij denkt daarbij aan verdraagzaamheid, eerlijkheid en solidariteit. Zijn kinderboeken gaan over zaken die de kinderen van nu bezig houden, geschreven in modern Fries. De kinderbijbel Woord voor Woord van Karel Eykman vertaalde Eppie Dam in het Fries, hij verscheen in 1998 onder de titel Wurd foar Wurd.

Sport
Eppie Dam is in de Friese literatuur ongeveer de enige in wiens werk de sport en vooral voetbal een belangrijk thema is. In 2001 verscheen van zijn hand het boek Foppe, portret fan in bysûnder gewoan minske. Het boek kwam tegelijk in een Friese en een Nederlandstalige versie uit. In de Vita-serie van uitgeverij Bornmeer, een serie biografieën voor jongeren, verscheen een boek over de legendarische voetballer Abe Lenstra. In 2007 tenslotte volgde het levensverhaal van Henk Kroes, in dat jaar scheidend voorzitter van de Elfstedenvereniging. Voor verschillende Friese tijdschriften en kranten heeft Eppie Dam columns geschreven. Columns over sport, maar later ook over andere onderwerpen zoals taal, literatuur, onderwijs en natuur. 65 van die columns werden gebundeld en uitgegeven in Damstikken (1997).

  Dam Eppie Jun 1, 2014 7:09 AM